HALDA

HALDA is nothing but an odometer. The principle of its construction is very simple. The speedometer cable, through a system of reducers, drives a set of gears that rotate a series of rings with numbers. As a result, the cable revolutions are converted into a number representing the number of kilometers traveled. Similar to a traditional mechanical car odometer, but with greater accuracy. The smallest scale of the car meter is 100 meters. In Halda it is 10 meters. Halda allows you to stop or delete a result, correct it manually and make the counter spin the other way around. Halda often has two such independent counters that can be manipulated quite freely: resetting, correcting, switching off or starting in the reverse direction. You operate it by setting one of several knobs in the appropriate position. After a few attempts, the operation is intuitive and requires no learning. Due to its accuracy and the functions of deleting, reversing and correcting measured distance Halda is the basic device supporting a rally crew in navigation both on road sections and on Special Stages.

The device was first built in the early 1960s by the Swedish company HALDEX AB, a manufacturer of taxi meters commonly used in Europe at that time. Today, “halda” has become the colloquial term for all rally odometers. As in the past with other devices, the company name became the generic name of the device. In continental Europe, vacuum cleaners were called "elektroklux" and in the USA and Great Britain "hoover". Similar to the 1970s, old motorists used to call the ignition - a "delco" and the oil pan - a "carter". These proper names were derived from the names of the companies that were the first to market such devices. It is a kind of tribute to the innovation and quality of initially unique products manufactured by these companies.

Halda is very easy to use, extremely resistant to vibrations and shocks as well as vary reliable. Like a Kalashnikov - Halda works every time, everywhere and under all conditions! There are a few tricks on how to install and calibrate Halda, but operating it is very simple. Each pilot can learn this in less than 1 minute. Such an original Halda complements and decorates any historic rally car from the 60's, 70's or early 80's.

There were several variants of this device: Twinmaster with two measuring counters and Tripmaster with single counters. They were initially in a metal housing and then a plastic one. (All OBRSO rally cars were equipped with such Haldas.) Company also produced Speedpilot - a device connected to the clock to help control the average speed on open road sections of the rally, Speedpilot also had its own odometer.

Halda also produced electronic odometers. Virtually all group B cars (they were equipped with Haldy electronic odometers. In the photo (below) the board of the cult MG METRO.

Original Halds are becoming a rare commodity, and these beautiful, practical and reliable devices are an additional decoration and an object of delight for fans who know the history of motorsport.

Below is a photo from a replica of the Lada VAZ 2101 rally car from the ADAC Rallye Tour d'Europe 1971 rally. The large clock is from MIG 29 fighter jet. Its previous versions, which looked practically the same, were used in all Soviet military aircraft. Similar military clocks were widely used in rallies all over Europe. Military clocks had an advantage over all civilian ones: they were more accurate and resistant to shocks. Not many, apart from ex-works teams, could afford Heuers or Breitrlings, so military surplus clocks were used. Most often: from planes, helicopters, tanks and even submarines. They still look great and are perfect for rally use.

---

HALDA to nic innego jak drogomierz. Zasada jego budowy jest bardzo prosta. Linka prędkościomierza poprzez system reduktorów napędza zestaw kół zębatych, które obracają szeregiem pierścieni z liczbami. W efekcie obroty linki przekształcane są w liczbę oznaczającą ilość przejechanych kilometrów. Podobnie jak w tradycyjnym mechanicznym liczniku samochodowym, ale z większą dokładnością. Najmniejsza podziałka licznika samochodowego to 100 metrów. W Haldzie to jest 10 metrów. Halda pozwala na zatrzymywanie lub kasowanie wyniku, ręczne jego korygowanie oraz powodowanie, że licznik kręci się o odwrotną stronę. Halda ma często dwa takie niezależne liczniki, którymi można dość swobodnie manipulować: kasując, cofając, wyłączając lub uruchamiając w odwrotnym kierunku. Obsługa polega na ustawieniu jednego z kilku pokręteł w odpowiedniej pozycji. Po kilku próbach obsługa jest intuicyjna i nie wymaga nauki.

Ze względu na swoją dokładność i posiadane funkcje kasowania, cofania oraz korygowania pokazywanej odległości Halda jest podstawowym urządzaniem wspomagającym załogę rajdową w nawigacji zarówno na odcinkach drogowych jak i na Odcinkach Specjalnych.

Urządzenie zostało zbudowane na początku lat 60-tych przez szwedzką firmę HALDEX AB, producenta liczników taksówek, powszechnie stosowanych w ówczesnej Europie.

Obecnie Halda jest potocznym określeniem dla wszystkich drogomierzy rajdowych. Podobnie jak kiedyś było to w odniesieniu do innycyh urządzeń gdzie nazwa firmy stawala się nazwą generyczną urządzenia. W kontynentalnej Europie na odkurzacze mówiło się "elektroklux", a w USA i Wielkiej Brytanii "hoover". Podobnie do lat 70-tych starzy samochodziarze na aparat zapłonowy mówili „delko” a na miskę olejowa „karter”. Te nazwy własne były pochodnymi od nazw firm, które jako pierwsze dostarczały na rynek takie urządzenia. To swoisty hołd dla innowacyjności i jakości wytwarzanych przez te firmy początkowo unikalnych produktów.

Halda jest bardzo prosta w użyciu, niesamowicie odporna na wibracje oraz wstrząsy i praktycznie niezawodna. Jak kałasznikow - Halda działa zawsze, wszędzie i w każdych warunkach ! Jest kilka trików jak Haldę zainstalować, skalibrować oraz jak z niej korzystać, jednak jej obsługa jest banalnie prosta. Każdego pilota można tego nauczyć w mniej niż 1 minutę.

Taka oryginalna Halda jest dopełnieniem i ozdobą każdego historycznego samochodu rajdowego z lat 60-tych, 70-tych lub 80-tych.

Było kilka wariantów tego urządzenia: Twinmaster z dwoma licznikami pomiaru i Tripmaster z pojedynczym liczniki, Występowały one początkowo w obudowie metalowej a potem plastikowej. (Wszystkie samochody rajdowe OBRSO były wyposażone w takie Haldy.) Halda produkowała też Speedpilota - drogomierz połączony z zegarem pomagający kontrolować średnią prędkość na dojazdówkach. Speedpilot posiada swój własny, dodatkowy drogomierz.

Halda Twinmaster w metalowej obudowie

Halda Twinmaster w plastikowej obudowie.

Halda Tripmaster w obudowie plastikowej

Speedpilot V Sport Special

Schemat podłączenie Haldy do linki licznika samochodoweg.

Zestaw kół regulacyjnych, tzw zębatek Z i X

Reduktor obrotów linki 8 :1

Linki łączące

Halda produkowała też drogomierze elektroniczne. Wszystkie samochody grupy B były wyposażone właśnie w elektroniczne drogomierze Haldy. Na zdjęciu (poniżej) deska kultowego MG METRO.

Oryginalne Haldy są już co raz rzadsze, a to piękne, praktyczne i niezawodne urządzenia których posiadanie w samochodzie stanowi jego dodatkową ozdobą i obiekt zachwytu co bardziej znających historię motorsportu kibiców.

Poniżej zdjęcie z repliki samochodu rajdowego Lada VAZ 2101 z rajdu ADAC Rallye Tour d'Europe 1971. Charakterystyczny jest zegar z myśliwca Mig 29. Jego poprzednie wyglądające praktycznie tak samo wersje stosowano we wszystkich radzieckich samolotach wojskowych. Podobne zegary wojskowe stosowano powszechnie w rajdach w całej Europie. Ich zaletą były dokładność oraz odporność na wstrząsy. Nie wielu poza zespołami fabrycznymi było stać stać na Heuera czy Breitrlinga, więc najczęściej używano zegarów z wojskowego demobilu: z samolotów, helikopterów, czołgów oraz łodzi podwodnych. .Do dziś doskonale wyglądają i doskonale się sprawdzają w rajdowej praktyce